ثبات و پایداری زندگی مشترک متکی به رعایت اصول و قوانینی است که زن و شوهر باید به آن توجه و عمل کنند و البته یکی از این اصول، توجه به رابطه زناشویی است.
این رابطه اگر لذت بخش، مستمر، منظم و رضایت بخش باشد، نقش بسزایی در قوام و دوام زندگی مشترک خواهد داشت اما ارتقای کیفیت این رابطه نیز مانند هر مهارت دیگری نیازمند آموزش، تمرین و آگاهی است

لذا آشنایی با آداب زناشوئی و بهداشت جنسی یکی از مباحث مهم در کانون خانواده است که متاسفانه اکثر مردم حتی قشر تحصیل کرده از چگونگی درست این رابطه اطلاع ندارند و با توجه به فرهنگ خاص جامعه ما که بحث آموزش و حتی درمان اختلالات جنسی در تنگنا و با احتیاط مطرح می شود و از طرفی بسیاری از نزاع ها و اختلافات و رفت و آمدهای پیاپی در دادگاه¬های خانواده ریشه در این مهم دارد، پس بحث و مطالعه در سطح عام و آموزش بهداشت و کیفیت روابط زناشویی در زوجین از اهمیت خاصی برخوردار است.
در این توصیه بهداشتی برخی از تدابیر و موارد مرتبط با زناشویی که در منابع طب سنتی آمده است ارائه شده است.

اثرات مفیدجماع:
- کاهش خشم و غضب
- دفع هم و غم و فکر
- دور کردن افکار پیچیده و وسواس گونه از انسان
- سبک ساختن بدن (از بین رفتن سنگینی سر و بدن )
- از بین رفتن مشکلات دید چشم و سرگیجه
- افزایش اشتها
- افزایش هوشیاری
- افزایش نشاط و قوت بدن
کلا اگر جماع موقع حاجت و موقع زیادتی منی و افزایش شهوت واقعی (نه شهوت کاذب) واقع شود باعث حفظ سلامتی می شود.
غیر از موارد ذکر شده بنظر می رسد که یک رابطة جنسی مناسب باعث از بین رفتن کدورت ها و ایجاد علاقه بیشتر بین زن و مرد و تحکیم خانواده می شود. این امر در تعدیل رفتارهای اجتماعی افراد و سلامت جامعه نقش بسزایی دارد.
عدم تخلیة جنسی باعث آسیب های جسمی و روحی در زن و مرد می شود. این اشخاص در برخورد با مسائل اجتماعی نمی توانند واکنش منطقی از خود نشان دهند.

عوارض ترک جماع:
- کم شدن فرح و نشاط
- اضطراب                        
- وسواس
- کسالت و کندی ذهن
- سنگینی سر و بدن
- تاریکی چشم
- کمی اشتها
- طپش قلب                            
- تنگی نفس

عوارض ویژه زنان:
-  سردی تن
- خفقان رحم

عوارض ویژه مردان:
- درد در کشال? ران و بیضه ها
- متراکم و سمی شدن منی
- آسیب به قلب و مغز

مقدمات رابط? جنسی خوب:
برای داشتن یک آمیزش صحیح باید مقدماتی باشد که شامل:
- رعایت نظافت و آراستگی
- استعمال بوی خوش
- استفاده از کلمات زیبا و محبت آمیز
- تماس بدنی و لمس کردن
پس تماس جنسی و آمیزش وقتی باید انجام شود که زن و مرد هر دو آماده باشند. این آمادگی مخصوصاً در مورد زنان بسیار مهم است. یک رابطة جنسی بدون مقدمه و شتابزده ضررهایی را بدنبال دارد بخصوص این ضررها بیشتر متوجه زنان است. چون اگر عمل نزدیکی تمام شود و نیاز زن برآورده نشود باعث بروز عوارضی می شود که بیماری های روحی و جسمی را بدنبال خواهد داشت.

بهترین زمان آمیزش:
بعد از انجام مقدمات بهترین زمان آمیزش عبارتند از:
- حدود 3-2 ساعت پس از خوردن غذا
- اعتدال مزاج بدن
- پر بودن مجاری منی     
- غلب? شهوت واقعی و میل و رغبت طبیعت بدن
- قوای بدنی سالم
آمیزش بدون غلبه شهوت واقعی و پر نبودن مجاری منی، باعث می شود تخلیة طبیعی صورت نگیرد و موجب ضعف و کاهش نیروی جسمانی می شود.

اشکال جماع:
بدترین حالت: مرد بر پشت بخوابد و زن را بر خود بالا برد، خصوصاً که خود از زیر حرکت نماید به سبب آنکه تعب بسیار به او می رسد و منی به عسرت خارج می شود که سبب باقیماندن منی در نتیجه تعفن و نهایتاً تقرح می گردد.
بهترین حالت: برعکس فوق تا فم رحم بالا و قعر آن پایین باشد.
تذکر: حالت نشسته و ایستاده نیز بد است و سبب حبس و دشواری خروج منی می گردد.

حد جماع:
کثرت و قلت جماع با توّجه به مزاج متفاوت می باشد.
به طور متوسط : هر 3 شبانه روز یک بار

موارد پرهیز از جماع:
اگر عمل نزدیکی در شرایط مناسب بدنی و روحی انجام نشود پیامد هایی را بدنبال خواهد داشت، به همین دلیل دقت در زمان انجام آمیزش حفظ صحت را بدنبال خواهد داشت. در موارد زیر دوری از آمیزش توصیه شده است:
- در حالت پری معده
- در حین گرسنگی
-  بعد از فصد و حجامت و قی واسهال و خونریزی
- بعد از حمام و در حمام                         
- بعد از تعب و ریاضت و خستگی و فعالیت زیاد بدنی
- بعد از بیداری زیاد   
- غم و خشم شدید
-  فرح مفرط
- در حالت گرمی و سردی بدن
پس بهترین زمان آمیزش در هنگام قوت بدن و تقاضای طبیعت بدن و در هنگام اعتدال بدن و بعد از هضم غذا و بدون اکراه و اضطراب و با شوق و رغبت می باشد که در این صورت باعث دفع امراض بسیاری می باشد.

توصیه های پس از جماع:
-  ادرار کردن و تخلی? مثانه
-  شستن محل
-  آب سرد و شربت سرد نیاشامند
-  با آب سرد غسل نکنند
-  از هوای سرد پرهیز کنند
- مصرف عسل

رفع ضعف حاصل از جماع مفرط:

در این خصوص خوردن موارد ذیل توصیه می شود
- خیساند? آب نخود با قدری عسل یا قند
- آب گوشت
- کباب بره
- زرد? تخم مرغ نیم برشت
- خرما- انجیر- خربزه- زردک- پیاز- حلیم- شیر- عسل

زیان های افراط در آمیزش:
اگر در آمیزش جنسی افراط شود زیانهایی را بدنبال خواهد داشت که با توجه به مزاج، طیف وسیعی از بیماری ها را شامل می شود. نزدیکی مکرر باعث ضعف بدن می گردد. خون و به تبع آن مواد غذایی متوجه دستگاه تناسلی می شود و خون رسانی به سر و ریشه موها کم می شود و احتمال ریزش مو را نیز بیشتر می کند.
در کل افراط در مقاربت باعث مشکلات زیر می شود:
- تضعیف قوای بدنی
- تضعیف قلب- مغز- کبد- معده- کلیه- مثانه- اعصاب- چشم- گوش
- بروز درد در ناحی? پشت
- بروز بیماری هایی مثل فلج، لرزش،  نقرس و وزوز گوش
- سست و ضعیف شدن پاها
- سست شدن ریشه موهای سر
- سرگیجه
- بدبویی دهان و لثه
- افسردگی و پژمردگی
- تب های سخت و سوزان
- سرد و خشک شدن بدن و حتی مرگ

پرهیز از جماع مفرط در افراد ذیل بیشتر لازم است:
- کسانی که معدة ضعیف دارند.
- کسانی که پس از جماع دچار لرزش و احساس سرما میشوند.
- کسانی که بدن نحیف و مزاج خشک دارند.
- کسانی که پس از جماع دچار تنگی نفس شوند.
- کسانی که سینة بیمار یا ضعیف دارند.
- کسانی که پس از جماع دچار خفقان گردند.
- کسانی که پس از جماع دچار گود افتادگی چشم میشوند.
- کسانی که پس از جماع دچار بیاشتهایی یا کماشتهایی میشوند.
- کسانی که به وجع ورک و عرقالنسا مبتلا هستند به خصوص هنگام پُری شکم باید از جماع پرهیز کنند.

روش پیشگیری از بارداری:
یکی از مطمئن ترین و سالم ترین روشها در حال حاضر استفاده از کاندوم های ساده است که به مواد شیمیایی (به منظور مواردی از جمله ایجاد تاخیر در انزال) آغشته نباشند و سعی گردد حتی الامکان لحظه انزال، آلت مرد بیرون از واژن باشد.
جرجانی در کتاب الاغراض الطبیه و المباحث العلائیه در خصوص جلوگیری از بارداری توصیه ای را نوشته است که البته روش قطعی و صد در صد مطمئن نمی باشد ولی احتمال بارداری را کاهش می دهد، طبق این روش هنگام انزال توصیه می شود مرد و زن سریع از یکدیگر جدا شوند و زن به سرعت برخیزد و شبیه حالت طناب زدن، هفت یا نه بار به پایین و بالا بپرد تا منی از ایشان جدا شود و پس از آن عطسه بزند (برای تحریک جهت زدن عطسه می توان از انفیه آتشین استفاده نمود، اگر مغز انسان سالم باشد حتماً با استشمام انفیه باید عطسه بزند). همچنین توصیه می شود در وقت نزدیکی، مرد سر آلت خود را ترجیحاً با وازلین طبیعی (قطران) یا روغن بلسان چرب نماید تا امکان درآمیختن منی کاهش یابد.

تذکر:

- خود ارضایی و یا روابط جنسی نامشروع، عوارض بسیار بد و شدید روحی و جسمی در پی دارند که در مطالبی دیگر به آن پرداخته خواهد شد.

- حتماً بین دوبار نزدیکی غسل انجام دهید و بدون غسل مجدداً نزدیکی نکنید.
- استحمام در حالت ناشتا ضرر دارد لذا برای غسل کردن در حالت ناشتا توصیه می شود با خوردن مقداری عسل از ناشتایی دربیایید. حمام با شکم خالی باعث ضعف کلی بدن می شود.
- هرگز از ژل و اسپری های موجود در بازار به منظور تاخیر در انزال، حجم دهنده آلت و ... که شیمیایی می باشند، استفاده نکنید چرا که عوارض زیادی دارند و حتی برای خانم ها نیز می تواند باعث حساسیتهای موضعی بشود.
- از قرص ها ضد بارداری و روشهایی که در این زمینه رایج شده اند هرگز استفاده نکنید. همان گونه که در بالا اشاره شد، استفاده از کاندوم های ساده است که به مواد شیمیایی (به منظور مواردی از جمله ایجاد تاخیر در انزال) آغشته نباشند یکی از مطمئن ترین  و کم عارضه ترین روشهای پیشگیری از بارداری می باشد.
- وازکتومی به هیچ وجه مورد تایید نمی باشد و توصیه نمی شود. وازکتومی باعث افزایش وزن و چاقی دور شکمی می شود که می تواند باعث بروز دیگر بیماریها شود. همچنین روی میل جنسی نیز تاثیر منفی می گذارد و امکان بازگشت به وضعیت اولیه همواره مقدور نمی باشد.
- در هنگام نزدیکی در صورتیکه نیاز به ضماد یا ژلی روان کننده  دارید از روغن زرد به صورت موضعی می توانید استفاده کنید