الکافى - به نقل از مفضّل بن عمر، درباره امام صادق (ع) -: نزد ایشان از سیب ، یاد کردند. فرمود: ((ما خاندان ، جز به آب سردى که بر بدن ما ریخته مى شود و جز به خوردن سیب ، درمان نمى کنیم )).
تَلبینه
امام صادق علیه السلام : ((اگر چیزى وجود داشت که انسان را در برابر مرگ ، سود مى بخشید، تلبینه سود مى بخشید)). پرسیده شد: تلبینه چیست ؟
فرمود: ((شورباى فراهم آمده با شیر. شورباى فراهم آمده با شیر)) و این را سه بار تکرار کرد.
امام صادق علیه السلام : تلبینه ، غم را از دل غمگین مى زداید، همچنان که انگشتان عرق را از پیشانى کنار مى زنند.
خواص خرما
الکافى - به نقل از ابوعمرو، از مردى ، از امام صادق (ع) -: ((بهترین خرماى شما، خرماى بَرنى است . دردها را مى برد و خود، بیمارى نمى زاید، خستگى را مى زداید و زیانى در بر ندارد، بلغم را از میان مى برد و با هر خرمایى ، سازگار است )).
در روایتى دیگر است که فرمود: (( (غذا را) گوارا و سبک مى کند، خستگى را مى برد، سیر مى کند)).
امام صادق علیه السلام : هیئت بنى عبدالقیس بر پیامبر خدا وارد شدند. پس ، ظرف خرمایى بافته از شاخه هاى خرما پیش روى ایشان نهادند. پیامبر خدا پرسید: ((صدقه است ، یا هدیه ؟)). گفتند: هدیه است .
پیامبر (ص) فرمود: ((این خرما از کدام نوع است ؟)).
گفتند: اى پیامبر خدا ! از خرماى برنى است .
فرمود: ((این ، جبرئیل است . به من خبر مى دهد که در این خرمایتان ، نُه ویژگى است : شیطان را به دیوانگى مى افکند؛ پشت را قوى مى کند؛ بر توان آمیزش مى افزاید؛ بینایى و شنوایى را افزون مى سازد؛ انسان را به خدا نزدیک تر مى کند؛ انسان را از شیطان ، دور مى سازد؛ غذا را هضم مى کند؛ درد را مى برد و دهان را خوشبو مى نماید)).
دعائم الاسلام :
درباره ى امام صادق (ع) نقل شده که یکى از یارانش نزد ایشان غذایى خورد. چون سفره ى غذا را بر چیدند، امام (ع) گفت : ((اى کنیزک ! آنچه دارى ، بیاور)). او نیز خرما آورد.
آن مرد گفت : قربانت شوم ! اکنون ، هنگام میوه (ى سردرختى ) و انگور است ! و آن هنگام ، تابستان بود.
فرمود: ((بخور، که این از خوى پیامبر خداست . پیامبر خدا فرمود: در خرماى عَجوه ، نه بیمارى اى هست و نه عارضه اى )).
بهترین افطارى و سحرى
امام صادق علیه السلام : بهترین سحرى هاى شما، قاووت (قاووت گندم یا جو) و خرماست .
خواص خرما براى زنان باردار و تازه زا
امام صادق علیه السلام : به زنان خود در دوران زایمان ، خرماى بَرنى بدهید تا فرزندان خویش را زیبا سازید.
امام صادق علیه السلام : به زنان خود در دوران زایمان ، خرماى بَرنى بدهید تا فرزندانتان بردبار شوند.
خوردن خرما با خیار
امام صادق علیه السلام : پیامبر خدا، خرماى تازه همراه با خیار مى خورد.
سیر
امام صادق علیه السلام : پیامبر خدا فرمود: ((هر کس این سبزى را خورد، به مسجد ما نزدیک نشود))؛ امّا نفرمود: این ، حرام است .
خواص پنیر
امام صادق علیه السلام : چه نیکو لقمه اى است پنیر! دهان را تر و تازه مى کند، بوى دهان را خوش مى سازد، غذاى پیشین را هضم مى کند و براى پس از خود، اشتها آور است . هر کس آن را سر هر ماه بخورد، نزدیک است که هیچ حاجت او بى پاسخ نمانَد.
امام صادق علیه السلام : پنیر، چه نیکو لقمه اى است ! نوشیدنِ انسان را خوش بو مى سازد، آنچه را پیش از آن هست ، هضم مى کند و آنچه را پس از آن باشد، دوست داشتنى مى سازد.
امام صادق علیه السلام : پنیر، غذاهاى پیش از خود را گوارش مى دهد و براى پس از خود، اشتها مى آورد.
سودمندى خوردن پنیر با گردو
امام صادق علیه السلام : گردو و پنیر، چون با هم یک جا جمع شوند، درمان اند؛ اما اگر از هم جدا باشند، درد مى شوند.
امام صادق علیه السلام : گردو و پنیر، چون با هم یک جا جمع شوند، در هر یک از آنها درمان است ؛ اما اگر از هم جدا شوند، در هر یک از آنها درد است .
امام صادق علیه السلام : اگر که پنیر براى هر چیزى زیانبار است و هیچ سودى ندارد، شِکر براى هر چیزى سودمند است و براى هیچ چیز، زیانى ندارد.
الکافى - به نقل از محمد بن فضل نیشابورى ، از یکى از مردانش -: مردى درباره ى از امام صادق (ع) پرسید.
فرمود: ((دردى است . درمانى هم در آن نیست )).
چون شامگاهان فرا رسید، همان مرد بر امام صادق (ع) وارد شد و نگاه خود را به پنیرى که بر سفره بود، افکند و پرسید: قربانت شوم ! صبحگاهان ، از تو درباره ى پنیر پرسیدم و به من گفتى : آن ، دردى است و درمانى در آن نیست ؛ امّا اکنون ، آن را بر سفره مى بینم !؟
فرمود: ((پنیر، صبحگاهان ، زیانبار و شامگاهان ، سودمند است و آب کمر را افزون مى سازد)).
تره تیزک
در نکوهش تره تیزک
امام صادق علیه السلام : سهم بنى امیه از سبزى ها، تره تیزک است .
در نهى از خوردن تره تیزک به هنگام شب
امام صادق علیه السلام : خوردن تره تیزک در هنگام شب ، پیسى مى آورد.
امام صادق علیه السلام : هر کس شبانگاه تره تیزک بخورد، رگ جذام ، از بینى وى بر آن یورش مى آورد و آن شب را شب خونریزى مى کند.
امام صادق علیه السلام : هیچ کس پس از گزاردن نماز عشا، درون را از تره تیزک پر نمى کند و بر آن نمى خوابد، مگر این که جان وى او را به سوى جذام مى کشاند.
اخبارى که احادیث پیشین را رد مى کند
الکافى - به نقل از نصیر (خدمتکار امام صادق (ع))، از موفَّق (خدمتکار امام کاظم (ع))-: آقاى من ، امام کاظم (ع) چون به خریدن سبزى فرمان مى داد، مى فرمود: از آن و همچنین از تره تیزک ، فراوان تهیّه شود)). آنها را براى ایشان مى خریدند و ایشان مى فرمود: ((چه قدر سبک خِردَند برخى از مردم ، که مى گویند تره تیزک ، در یکى از دره هاى جهنم مى روید، در حالى که خداوند مى فرماید: ((هیزم آن ، مردمان و سنگ هایند)). پس چگونه آن جا سبزى مى روید؟))
زردک
امام صادق علیه السلام : زردک ، مایه ایمنى از قولنج و بواسیر است و توان نزدیکى را تقویت مى کند.
امام صادق علیه السلام : خوردن زردک ، کلیه ها را گرم مى کند و آلت را راست مى گرداند.
مکارم الاخلاق - به نقل از داود بن فرقد -: بر امام صادق (ع) وارد شدم ، در حالى که قدرى زردک نزد ایشان بود. امام (ع) زردکى به من داد و فرمود: ((بخور)).
گفتم : من دندان آسیاب ندارم .
فرمود: ((آیا کنیز ندارى ؟)).
گفتم : چرا.
فرمود: ((به او بگو آن را برایت آب پز کند. سپس آن را بخور؛ چرا که کلیه ها را گرم مى کند و آلت را راست مى گرداند)).
هزار اِسپند
امام صادق (ع) - در پاسخ پرسشى درباره ى هزار اسپند و کُندُر - : امّا هزار اسپند، هیچ ریشه اى از آن در زمین فرو نمى رود و هیچ شاخه اى از آن به آسمان بلند نمى شود، مگر این که خداوند (عز و جل ) فرشته اى را بر آن مى گمارد، تا آن هنگام که خشک مى شود یا به سرنوشتى دیگر در مى آید.
شیطان نیز از خانه اى که در آن ، هزار اسپند است ، هفتاد خانه دور مى شود. و آن ، شفاى هفتاد بیمارى است که کمترین آنها، جذام است . پس از آن غفلت نورزید.
نخود
امام صادق (ع) - هنگامى که نزد ایشان از نخود نام بردند- : براى دردکمر، سودمند است .
خواص نان
امام صادق علیه السلام : تن ، بر نان ، استوار شده است .
خواص نان جو
امام صادق علیه السلام : اگر خداوند در چیزى بیش از جو بهبود دهندگى مى دید، آن را خوراک پیامبران قرار مى داد.
امام صادق علیه السلام : به کسى که شکم درد دارد، نان برنج بدهید؛ چرا که چیزى سودمندتر از آن ، به شکم چنین بیمارى در نیامده است . آن معده را پاک مى کند و درد را به کلى از بدن بیرون مى کشد.
امام صادق علیه السلام : تنها نان برنج است که از صبح تا شب در درون انسان مى مانَد.
کاهو
امام صادق علیه السلام : بر شما باد کاهو، چرا که خون را تصفیه مى کند.
خواص سرکه
امام صادق علیه السلام : سرکه ، تلخه را فرو مى نشاند، قلب را زنده مى سازد، کِرم هاى شکم را مى کُشد و دهان را استحکام مى بخشد.
امام صادق علیه السلام : سرکه ، نیکو خورشى است . تلخه را مى شکند، قلب را زنده مى سازد، لثه را استحکام مى بخشد و جنبندگان شکم را مى کُشد.
سرکه ى شراب ، سرکه اى است که از شراب انگور حاصل مى آید، چرا که آن را غالبا به همین نام ((شراب )) مى خوانند.
امام صادق علیه السلام : سرکه ، عقل را استحکام مى بخشد.
امام صادق علیه السلام : سرکه ، دل را روشن مى کند.
امام صادق علیه السلام : خورش ساختن سرکه ، شهوت زنا را ریشه کن مى کند.
خواص سرکه شراب
امام صادق (ع) - هنگامى که نزد ایشان از سرکه ى شراب یاد شد - : آن ، جنبندگان شکم را مى کُشد و دهان را استحکام مى بخشد.
امام صادق علیه السلام : سرکه ى شراب ، لثه را تقویت مى کند، جنبندگان شکم را مى کُشد و عقل را استحکام مى بخشد.
(سرکه ى شراب ، سرکه اى است که از شراب انگور حاصل مى شود، چرا که آن را غالبا به همین نام ((شراب )) مى خوانند).
آغاز کردن غذا با سرکه
امام صادق علیه السلام : ما (غذا را) با سرکه آغاز مى کنیم ، چنان که شما با نمک آغاز مى کنید؛ چرا که سرکه عقل را استحکام مى بخشد.
انار
مِهتر میوه ها
امام صادق علیه السلام : میوه ، صدوبیست گونه است و مهتر همه آنها، انار است .
امام صادق علیه السلام : چهار چیز، طبع را اعتدال مى بخشد: انار، خرماى نارس ‍ پخته شده ، بنفشه ، و کاسنى .
امام صادق علیه السلام : هر کس در هنگام خفتن ، یک انار بخورد، تا صبح ، جانش در امان است .
امام صادق علیه السلام : بر شما باد انار، چرا که هیچ گرسنه اى آن را نمى خورد، مگر این که وى را بسنده است و هیچ سیرى آن را نمى خورد، مگر این که غذا را بر وى گوارا مى سازد.
امام صادق علیه السلام : هر کس انار بخورد، انار، شیطانِ وسوسه را از او دور مى سازد.
امام صادق علیه السلام : هر کس یک دانه از انار را بخورد، آن یک دانه ، شیطانِ وسوسه را تا چهل روز، بیمار (زمینگیر) مى سازد.
مکارم الاخلاق - به نقل از زید شحّام -: نزد امام صادق (ع) بودم که حجامتگرى را طلبید. پس به او گفت : ((ابزارهاى حجامت خود را بشوى و بیاویز)) و آن گاه انارى طلبید و خورد.
چون حجامت را نیز به پایان برد، انارى دیگر طلبید و خورد و فرمود: ((این کار، تلخه را فرو مى نشانَد)).
الکافى - به نقل از یزید بن عبدالملک نوفلى -: بر امام صادق (ع) وارد شدم ، در حالى که انارى در دست داشت . فرمود: ((اى مُعتّب ! یک انار هم به این مرد بده ؛ چرا که در (خوردن ) هیچ چیز، کسى با من شریک نشده است که برایم ناخوشایندتر از شریک شدن در (خوردن ) انار باشد)).
سپس ، حجامت کرد و به من فرمود که حجامت کنم . من هم حجامت کردم . آن گاه ، انارى دیگر خواست و پس از آن فرمود: اى یزید! هر مؤ منى که انار بخورد و آن را تمام کند، خداوند (عزوجل ) تا چهل پگاه ، شیطان را از (آسیب رسانى به ) فروغ دل او دور مى سازد؛ و هر کس دو انار بخورد. خداوند(عزوجل ) تا یک سال ، شیطان را از (آسیب رسانى به ) فروغ دل او دور مى سازد و هر کس خداوند، شیطان را براى یک سال از (آسیب رساندن به ) فروغ دل او دور سازد، گناه نمى کند و هر کس گناه نکند، به بهشت در مى آید)).
خواص انار شیرین
امام صادق علیه السلام : بر شما باد انار شیرین . آن را بخورید؛ چرا که هیچ دانه اى از آن به معده مؤ منى در نمى آید، مگر این که بیمارى اى از آن ریشه کن مى کند و شیطانِ وسوسه را از او دور مى سازد.
الکافى - به نقل از ولید بن صبیح -: امام صادق (ع) از انار شیرین یاد کرد و فرمود: ((ترش و شیرین در شکم ، سازگارتر است )).
امام صادق علیه السلام : انار را با پیه آن بخورید؛ چرا که معده را مى پالاید و ذهن را افزون مى کند.
خواص مویز
امام صادق علیه السلام : مویز، اعصاب را استحکام مى بخشد، خستگى را مى برد و دل را شادى و سرور مى دهد. اگر قحطى اى به شما رسید، با مشغول داشتن خویش به مویز، خود را سیر کنید.
خواص خوردن بیست و یک دانه ى مویز
امام صادق علیه السلام : هر کس به خوردن بیست و یک دانه مویزِ سرخ عادت کند، به بیمارى اى جز بیمارى مرگ مبتلا نمى شود.
خواص زیتون
امام صادق علیه السلام : زیتون ، آب = (منى ) را افزون مى سازد.
الکافى - به نقل از اسحاق بن محمد زراع بصرى ، درباره ى مردى -: نزد امام صادق (ع) از زیتون ، سخن به میان آوردیم . آن مرد گفت : بادها را به بدن در مى آورد.
امام (ع) فرمود: ((نه ؛ بلکه بادها را مى راند)).
الکافى - به نقل از اسحاق بن عمار یا کسى دیگر -: به امام صادق (ع) گفتم : آنان مى گویند که زیتون ، بادها را بر مى انگیزد.
فرمود: ((زیتون ، بادها را مى راند)).
امام صادق علیه السلام : خوردن قاووت گندم با روغن زیتون ، گوشت مى رویاند، استخوان را استحکام مى بخشد، پوست را نازک مى کند و بر توان جنسى مى افزاید.
امام صادق علیه السلام : اگر از بدن کسى از شما، جوش یا دُمَلى بیرون زد، آن را ببندد و با روغن زیتون یا روغن حیوانى ، درمان کند.
آویشن
مکارم الاخلاق :
امام صادق (ع) فرمود: ((چهار چیز، چشم را جلا مى دهد، سودمند است و هیچ زیانى ندارد)).
درباره ى آنها از امام پرسیدند.
فرمود: ((آویشن و نمک ، وقتى با هم باشند، و انیسون و گردو، وقتى با هم باشند)).
به ایشان گفتند: این چهار چیز، وقتى با هم باشند، به چه کار مى آیند؟
فرمود: ((انیسون و گردو، (چون در بر هم قرار گیرند،) بواسیر را مى سوزانند، باد را دور مى کنند، رنگ پوست را زیبا مى سازند، معده را سختى (مقاومت ) مى دهند و کلیه ها را گرم مى کنند.
اما آویشن و نمک ، (چون در برابر هم قرار گیرند،) بادها را از دل برون مى رانند، انسدادها را مى گشایند، بلغم را مى سوزانند، آب (منى ) را زیاد مى گردانند، بوى دهان را خوش مى سازنند، معده را نرمى مى دهند، بوهاى بد را از دهان مى برند و آلت را سفتى مى بخشند)).
مشکک
امام صادق علیه السلام : مشکک را به لابه لاى دندان خویش در آورید؛ چرا که دهان را خوش بو مى کند و بر توان همبسترى مى افزاید.
امام صادق علیه السلام : زبیر، در حالى که بِه در دست داشت ، بر پیامبر (ص) وارد شد. پیامبر (ص) از او پرسید: ((اى زبیر! این چیست که در دست توست )) ؟ گفت : اى پیامبر خدا! این یک بِه است .
فرمود ((اى زبیر! بِه بخور؛ چرا که داراى سه ویژگى است )).
پرسید: اى پیامبر خدا! آن ویژگى ها چیست ؟
فرمود: ((قلب را آسایش و آرامش مى دهد، بخیل را گشاده دستى مى دهد و ترسو را دلیر مى کند)).
امام صادق علیه السلام : جعفر بن ابى طالب ، نزد پیامبر (ص) بود. براى پیامبر (ص) یک بِه ، هدیه آوردند. پیامبر (ص) قطعه اى از آن را برید و به جعفر داد. جعفر، از خوردنش خوددارى ورزید. فرمود: ((بگیر و بخور؛ چرا که قلب را هشیارى مى دهد و ترسو را دلیر مى کند)).
طب الائمه (علیهم السلام ) - به نقل از طلحة بن زید - : امام صادق (ع) فرمود: ((در بِه ، ویژگى اى است که در دیگر میوه ها نیست )).
فرمود: ((ترسو را دلیر مى کند. به خداوند سوگند، این ، از دانش پیامبران - که درودهاى خداوند بر تمامى آنان باد - است )).
امام صادق علیه السلام : بِه اندوه اندوهگین را از میان مى برد، چنان که دست ، عرق پیشانى را مى برد.
طب الائمه (علیهم السلام ) - به نقل از طلحة بن زید - از امام صادق (ع) درباره ى حجامت در روز شنبه پرسیدم .
فرمود: ((سستى مى آورد)).
گفتم : اصلا بیمارى من ، از ضعف و کم قوّتى من است .
فرمود: ((در این صورت ، بِه شیرین را با دانه اش بخور؛ زیرا ضعف را از بین مى برد و معده را خوش بو مى کند و آن را پاک مى گرداند)).
امام صادق علیه السلام : خوردن بِه ، مایه توان قلب و بیدارى دل است و ترسو را دلیر مى کند.
فایده هاى ناشتا خوردن بِه
امام صادق علیه السلام : هر کس ناشتا یک بِه بخورد، نطفه اش پاکیزه مى شود و فرزندش نیکو مى گردد.
خواص بِه براى زن باردار
امام صادق (ع) - هنگامى که به پسر بچه اى زیبا نگریست -: باید پدر این پسر، بِه خور باشد.
خواص شکر
الکافى - به نقل از یحیى بن بشیر نَتال -: امام صادق (ع) از پدرم پرسید: ((اى بشیر! با چه چیز بیمارانتان را درمان مى کنید؟)).
پدرم گفت : با این داروهاى تلخ .
امام (ع) به وى فرمود: ((نه ! اگر کسى از شما بیمار شد، قدرى شِکر سفید بردار، آن را بساى . آب سرد بر رویش بریز و آن را به بیمار بخوران ؛ چرا که آن در دارویى تلخ ، درمان نهاده ، بر این هم تواناست که درمان را در شکرینه قرار دهد)).
الکافى - به نقل از ابراهیم جُعفى - : بر امام صادق (ع) وارد شدم . پرسید: ((چرا تو را رنگ پریده مى بینم ؟)).
گقتم : تب رِبع دارم .
فرمود، ((چه چیز، تو را از خجسته ى پاک ، باز مى دارد؟ شکر را بساى و سپس در آب حل کن و آن را ناشتا و همچنین در شامگاهان بخور)).
این کار را انجام دادم و از آن پس ، به این حالت ، گرفتار نیامدم .
الکافى - به نقل از حسن بن على بن نعمان ، از یکى از هم مسلکان ما -: نزد امام صادق (ع) از درد، اظهار ناراحتى کردم .
به من فرمود: ((چون به بستر رفتى ، دو شِکر پاره بخور)).
این کار را انجام دادم و بهبود یافتم .
الکافى - به نقل از ابن عُمَیر، در حدیثى که سند آن را به معصوم رسانده است - : مردى نزد امام صادق (ع) از وبا اظهار ناراحتى کرد.
امام (ع) از او پرسید: ((با پاکِ خجسته چگونه اى ؟)).
(من ) گفتم : پاکِ خجسته چیست ؟
فرمود: ((این (شِکر ) سلیمانى شما)).
امام صادق علیه السلام : همچنین فرمود: ((نخستین کسى که شکر ساخت ، سلیمان بن داوود بود)).
شلغم